Gemeenten, provincies en waterschappen voeren steeds meer taken in samenwerking uit of maken gebruik van uitvoeringsorganisaties (zie hiervoor ons onderzoek Inventarisatie lokale samenwerking in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties). Verbonden partijen ontstaan doordat lokale overheden met elkaar samenwerken of bepaalde taken door een externe, verzelfstandigde organisatie laten uitvoeren. Voor verbonden partijen gelden bijzondere regels op basis van het Besluit begroting en verantwoording (BBV) of de Waterschapswet. Voor samenwerkingsverbanden op basis van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) gelden ook bijzondere regels. Daarnaast zijn er ook privaatrechtelijke verbonden partijen (BV’s en NV’s, stichtingen en verenigingen/coöperaties). Samenwerkingsverbanden met het het karakter van een netwerk of onderlinge afstemming leiden niet tot verbonden partijen.
Democratische controle
De democratische controle op samenwerking, in het algemeen en verbonden partijen in het bijzonder, wordt in de netwerksamenleving steeds belangrijker. Volksvertegenwoordigers willen en moeten kaders stellen voor een rechtmatige, doelmatige en doeltreffende uitvoering van taken van algemeen belang. Het verbonden partijen beleid dat zij hiervoor vaststellen, bijvoorbeeld in een Nota Verbonden partijen, geeft richting en handvatten voor het borgen van het publieke belang en het beheersen van risico’s. Ook de in 2022 gewijzigde Wgr wil de democratische legitimiteit van gemeenschappelijke regelingen versterken en geeft hiervoor nieuwe instrumenten aan samenwerkingsverbanden, raden, inwoners en belanghebbende. Over deze wijziging hebben wij een position paper opgesteld. Wij adviseren, begeleiden, ondersteunen en faciliteren bij de ontwikkeling, implementatie, wijziging, evaluatie en herijking van beleid voor verbonden partijen en samenwerkingen en in het bijzonder bij de implementatie van de gewijzigde Wgr.
Advisering, procesmanagement en training
Door onze kennis en ervaring hebben wij een helicopterview en multistakeholder-optiek die ons helpen de eigen keuzes van opdrachtgevers vakkundig te ondersteunen zonder terug te hoeven grijpen op een standaardmodel. We werken altijd in co-creatie en bewaken de logische consequenties van gemaakte en te maken keuzes.
De ontwikkeling van de governance van Uitvoeringsorganisatie Breedbandnetwerk Rivierenland is een voorbeeld van hoe wij met advisering en procesbegeleiding te werk zijn gegaan bij de ontwikkeling van governance van een verbonden partij. Ook op het gebied van onderzoek integreren wij onze kijk op governance van verbonden partijen, zoals in het onderzoek naar een overheids-BV die het zwembad in Bergen op Zoom beheert.
Good governance betekent voor ons ook aandacht voor de verschillende rollen. In dit kader geven wij trainingen aan volksvertegenwoordigers, bestuurders en ambtenaren om hen bewust te maken van de rollen, taken en bevoegdheden bij governance en de keuzes die daarbij kunnen worden gemaakt.
